Marinus de Ruiter
Vertical Cinema info
Deorbit
Voor Vertical Cinema maakten tien filmmakers nieuw werk voor een verticaal scherm, op initiatief van kunstorganisatie Sonic Acts. Het project ging officieel in première op het International Film Festival Rotterdam en is dit weekend te zien in Amsterdam, in het Stedelijk Museum.

Waarschijnlijk kijken we films liever op een horizontaal scherm omdat onze ogen nou eenmaal naast elkaar zitten en omdat we graag samen kijken, bij voorkeur op een rij. Zo beredeneerd zijn computerspellen als Tetris juist verticaal georiënteerd, omdat ze meer op het individu zijn gericht, net als veel amateurfilmpjes die via smartphone en tablet worden verspreid. Horizontaal versus verticaal, collectief versus individu, theater versus boek, groepsportret versus selfie: dit soort tegenstellingen wordt uitgedaagd door het project Vertical Cinema, dat dit weekend plaatsvindt in het Stedelijk Museum.

Vertical Cinema toont nieuw werk van makers die zich bewezen hebben op het gebied van de experimentele film. De kijkervaring in het Stedelijk is zowel collectief als zeer individueel: de tien films worden vertoond op een verticaal bioscoopscherm, waarbij het geluid via meer dan 100 draadloze koptelefoons doorgegeven wordt aan de toeschouwers op en rondom de monumentale museumtrap. Tegenover het scherm, dat in de galerij hangt, staat de aangepaste 35mm-filmprojector.

De films zijn vooral abstract van vorm en grillig in hun verloop, waardoor iedere kijker in eerste instantie op zichzelf is aangewezen. Toch sturen de films op momenten aan op een collectieve ervaring. Colterrain van Tina Frank opent met een smalle gang van gespiegelde verticale kleurbanen, waar we doorheen lijken te vliegen. Chrome van Esther Urlus, gemaakt in de filmwerkplaats van Worm, is een opeenvolging van kleurvlekken die karakter krijgen en soms zelfs sympathiek worden, mede dankzij de soundtrack van Huib Emmer.

Hoogtepunt van Vertical Cinema is het 17 minuten durende Deorbit van de Japanse filmkunstenaar Makino Takashi en zijn Nederlandse generatiegenoten van Telcosystems. Deorbit is een overdonderende ervaring, waarin gedetailleerd uitgewerkte kosmische en planetaire vormen botsen op gelijksoortige patronen uit de natuur, van oceaangolven tot bergwanden. Oppervlakkig gezien lijkt het alsof we neerstorten vanuit de atmosfeer, maar het effect is veel rijker en roept allerlei associaties uit de kunst op, van de val van Icarus tot de hellevaarten van Dante en Jeroen Bosch. Deorbit is een geslaagde fusie van kunstvormen die doorgaans als veeleisend worden ervaren, van experimentele film tot noise en geïmproviseerde muziek (de soundtrack bevat een solo van drummer Balász Pándi). Hiermee bewijzen de makers dat eigenzinnig experiment en collectief spektakel elkaar niet uitsluiten.

Vertical Cinema is zondag 23 februari nog te zien in het Stedelijk Museum om 18.00, voorafgegaan door een lezing om 16.00.