Ze komen losjes binnen sjokken met hun apparatuur, eigenlijk altijd in de drietallen. Diegene die voorop loopt heeft meestal de leiding en is voornamelijk druk bezig instructies te geven aan de anderen. Hun kleding bestaat meestal uit versleten broeken en een trui; ze zijn te stoer om aandacht aan hun kleding te besteden. Ze paraderen met hun apparatuur, die ze regelmatig moeten neerzetten om eens weloverwogen rond te kijken. Alledrie werken ze hard aan de precies afgewogen air van belangrijkheid. Hoe nonchalanter en ongeinteresseerder ze eruit zien, hoe groter de kans dat het professionals zijn die een flink salaris verdienen. De blije versies, wier ogen nog twinkelen en die hun borst iets te veel naar voren steken in trots, dat zijn onervaren beginnelingen die het als vrijwilligerswerk doen.

Zonder al die zaken die ze meezeulen ziet de cameraploeg er nog het meeste uit als een trio hangjongeren dat zich te pletter verveelt.

Hij komt al de eerste dag iets te blij op je af stappen en geeft je meteen een hand. Even denk je dat het voortaan toch verstandiger is om mensen iets minder lang aan te kijken. Met een half oog kijkt hij op je pas, deze totaal onbekende festivalgast uit het buitenland. De volgende dagen groet hij je enthousiast en klaagt over het feit dat hij niet genoeg tijd heeft om films te zien. Dan zou je eigenlijk al iets moeten gaan dagen, maar ach, je bent in een goede bui en wilt blijven geloven dat vriendelijkheid zonder bijbedoelingen nog bestaat. Tot dat ene gruwelijke moment dat hij je nog even staande houdt met diezelfde grote glimlach als de eerste keer en je een A4tje in je handen drukt, soms zelfs met vrijkaartje.

Sommige producenten doen werkelijk alles om je een film door je strot de duwen.

Ze bewegen zich in duetten, trio's of kwartetten, in een enkel geval zijn ze alleen en een stuk verlegener dan en groupe. Ze filmen alles wat voor de lens van hun digitale camera komt en genieten daar met volle teugen van. Meestal zijn ze van het mannelijk geslacht, een enkele keer zit er een damesexemplaar tussen. Je kunt ze niet missen en dat is niet vanwege die camera die ze ook ongevraagd op jou richten. Ze zijn of kleurrijk gekleed of ze gedragen zich opvallend, soms zijn ze zelfs ronduit bizar uitgedost. Waarom ze zo hechten aan het vastleggen van het festival is eigenlijk onduidelijk. Wellicht maskeren ze daarmee dat hun Engels niet toereikend is voor een fatsoenlijk gesprek en alleen vriendelijk buigen gaat na een paar honderd keer ook goed in je rug zitten. Nu maar hopen dat het materiaal niet in hun komende rolprent verwerkt wordt.

Rare jongens, die jonge Japanse filmmakers.

Ze zijn van levensbelang voor het voortbestaan van het filmfestival, toch zie je ze zelden of nooit. Het is alsof ze onzichtbaar zijn, geen woord in de festivalkrantjes en tijdens de naborrel of tussenborrel worden ze ook doodgezwegen. Het is niet chique om erover te praten. Meestal hebben ze niets tegen films, maar wel iets tegen de drukte of moeten werken tijdens het festival. Heel af en toe zie je er eentje, die na één, hooguit twee films weer schielijk wegschiet om dan pas over een paar jaar later weer op te duiken. Wat ze tijdens het festival precies doen, weet eigenlijk niemand. Maar elke filmfestivalganger die meer dan een dozijn films ziet, houdt ontzettend van ze en heeft diep respect en bewondering voor hun uithoudingsvermogen.

Stiekem missen we ze heel erg, de filmfestivalweduwen en -weduwnaren.

Ze zijn onder ons, de echte festivaltijgers, maar ze zijn onherkenbaar. Ze komen in vele gedaanten en dat is het misleidende. Het enige waar je ze aan herkent, is dat je ze herkent na een aantal jaren. Of soms aan hun bijzonder uitgewerkte en overwogen schema of lampje met bijbehorend notitieblok. Ze zijn al bezig met het festival als de gewone stervelingen de laatste zomerzon uitzwaaien. Horen ze tot een speciaal ras of kunnen wij ook door deze geheimzinnige ziekte bevangen worden en zijn wij dan gedoemd om tot in lengte van dagen festivalfilms te zien?

Festivaller dan de unlimitedpashouder kun je niet worden.

Het loopt meestal toch al uit op een teleurstelling, maar als zij het doen is het gegarandeerd dat je niet alleen teleurgesteld wordt, maar ook nog eens bevangen door plaatsvervangende schaamte. Ze zeggen de gekste dingen, maar menen dat vanuit de grond van hun hart. Zelfspot is niet hun ding. Het ergste is echter dat ze onveranderlijk lang van stof zijn, langer dan hun grotere vakgenoten. Ze zijn blijkbaar in de veronderstelling dat het festivalpubliek niet zit te popelen om gewoon te gaan kijken. Gelukkig duurt hun film vaak niet langer dan hun praatje.

Het regisseurspraatje van de experimentele filmmaker weet het kijkplezier vooraf vaak goed te vergallen.

Het is elke keer een volksfeestje. De sfeer is anders dan bij de andere films. De zakken chips en snoep en de flessen cola en drank worden tevoorschijn getrokken. Klein clans komen de zaal in en het is echt een uitje. Ook aan het begin van de film blijft het vaak onrustig. Ze zijn hier immers om met volle teugen te genieten en dat aan iedereen te laten merken. Tijdens de vertoning wordt vaker gereageerd, bijvoorbeeld met een tussentijds applaus. Minstens een keer wordt er "hoer" geroepen, desnoods tijdens de aftiteling. Nu de Nacht van de Wansmaak al twee keer in rij ontbreekt, heeft dat publiek weer een eigen plek gevonden.

De laatste voorstelling in Luxor is de feestelijke manier om een lange filmdag af te sluiten.

Voor de grootverbruiker van films en andere geneugten van het festival is het onmisbaar. Zeker als het festival een beetje op z'n eind loopt. In principe komen de eerste en de laatste vertoningen op een dag niet in aanmerking. Het handigste is als de zaal niet erg gevuld is en de stoelen en beenruimte toelaten om maximaal in de stoel te hangen. De te verkiezen film heeft een voice-over of muziek met een minimum aan dialoog en geluidseffecten. In verband met eventueel schuldgevoel dient men met grote zorgvuldigheid de meest abonimabele film van de dag te selecteren. Als men de perfecte film heeft getroffen zal men namelijk veel medestanders in de zaal hebben.

Even wat nachtrust inhalen tijdens de bijslaapfilm.

Alleen tijdens het filmfestival krijgen ze aandacht, soms weinig, soms veel, maar voor de rest heb je eigenlijk nauwelijks iets met ze te maken. Feitelijk zijn er eigenlijk twee rassen te onderscheiden: zij van voor-of-buiten-het-festival en zij-van-het-festival. Die van-voor-of-buiten-het-festival zijn minder interessant, omdat er door beide partijen blijkbaar gekozen is voor een eenmaal per jaar constructie. Alhoewel deze natuurlijk tijdens elk willekeurig festival kan omslaan in meer. Die van-het-festival leert men telkens beter kennen, de fascinatie groeit jaar na jaar en er ontstaan zelfs heuse meertijdsbetrekkingen. Het is de ultieme bijdrage aan de festivalroes: alleen maar over film praten met iemand die net zo enthousiast is.

Pas volgend jaar zie je ze weer, die filmfestivalvrienden.

• 10 halfgelezen Daily Tigers
• 10 halfgelezen Filmkranten
• een afgeragd programmakrantje
• een catalogus
• een ongeopend flesje cola
• drie lege flesjes water
• 8 pakjes sap met rietje
• een half bakje cashewnootjes
• een bijna vol bakje bananenchips
• een handvol dropjes
• een half zakje zoute krakelingen
• drie volgesnoten papieren zakdoekjes
• een eigen programma met doorhalingen en verbeteringen
• 10 bladzijden aantekeningen
• 32 afgescheurde entreekaartjes
• 6 ongebruikte kaartjes
• 15 smsjes in de inbox van de mobiel
• een afspraak om met z'n drieen te gaan dimsummen
• 2 uitnodigingen voor tentoonstellingen
• een afspraak om elkaar vaker te zien
• 2 emailadressen
• 2 telefoonnummers
• een berg met doorrookte kleren in de wasmand, goed voor 3 wassen
• verlanglijstje met misgelopen films die nog gezien moeten worden
• een brak brein
• moeie ogen
• een lijf dat naar slaap verlangt
• een hoop mooie herinneringen en flarden van leuke gesprekken
• een record aantal unieke filmervaringen
• opluchting
• zaadje waar ter zijner tijd het verlangen naar het volgende festival uit zal groeien

Kortom: archeologische vondsten na een goed filmfestival