Pieter van Oudheusden
Echt je dat en je van het!
De muzikale verleiding
Echt je dat en je van het!
Dolf Hell / Frits Jonker: De muzikale verleiding (Nijgh & van Ditmar, € 39,90)
‘Het verleden is niet alleen wat we ons ervan herinneren, maar veel meer nog wat we ervan zijn vergeten,’ schrijven samenstellers Dolf Hell en Frits Jonker in De muzikale verleiding. Het boek plus de twee bijgeleverde cd’s vormen een verzameling van veertig reclameplaatjes , die meestal als zogeheten flexidiscs (‘flieberplaatjes’) waren uitgebracht. De laatste daarvan dateren uit het einde van de jaren 70, toen het verschijnsel al lang en breed door de etherreclame was achterhaald, en intussen zijn ook de meeste van de merken waarvoor reclame wordt gemaakt, al lang niet meer op de markt. Dit alles maakt De muzikale verleiding in de eerste plaats een oefening in nostalgie, een terugblik op de overzichtelijke wereld van days gone by, waarin ook de reclame nog een hoge mate van onschuld bezat. De ‘verborgen verleiders’ zouden pas later worden ontdekt.

Veel van de muzieknummers die voortkwamen uit het verstandshuwelijk van kunst en commercie, hebben moeite de loutere curiositeitswaarde te overstijgen - door hun kreukvrije heren- en damesstemmen, hun pasklare arrangementen en hun gedateerde aanprijzingen zoals ‘Echt je dat en je van het!’ (in ‘Ay, ay, ay, die Caballero’, een kraker van Het Leedy Trio voor een eveneens verdwenen sigarettenmerk). Desondanks is De muzikale verleiding geluidsarcheologie van de eerste orde. De selectie bevat veel vergeten juweeltjes, zoals ‘Er is een uitvinding gedaan!’, waarin Frans Halsema subtiel en geestig de aandacht vestigt op een nieuw elektrisch scheerapparaat of de aanstekelijke ‘Bongo Tune’ van Max Woiski junior, waarin een anonieme pianist even helemaal loos gaat ten behoeve van Albert Heijn-oploskoffie. Het is een van de vier Caribisch getinte nummers die voor het boek zijn geselecteerd - teken des tijds of persoonlijke voorkeur van de samenstellers?

Nóg een aantal goede redenen om dit boek aan te schaffen: het loflied op de Solex van tekstschrijver Japie Valkhoff en zanger Cees de Lange, de onverbeterlijke bon-vivant Ramses Shaffy die de luisteraar op het hart bindt toch vooral een levensverzekering af te sluiten, de ‘Sloop John B.’-cover waarmee Cornelis Vreeswijk de cruises van de Tor Line bezingt, Kees van Kooten als de Haagse topfotograaf Daan Hooikaas die onder alle omstandigheden zweert bij de Kodak Instamatic, Dik voor Mekaar en Meneer de Groot die de luisteraar de Dralon-gordijnen injagen en ‘Het lelijke eendje’, ter promotie van de 2CV geschreven door Annie M.G. Schmidt en onlangs gekozen tot populairste reclameplaatje. Het waren, kortom, niet de minsten die zich door de reclame lieten verleiden om hun diensten te verlenen.

Misschien wel de merkwaardigste bijdrage is het nummer waarmee de compilatie besluit, ‘When You Tell it, Tell it Well!’ van The Zipps, die in hun thuisstad Dordrecht en ver daarbuiten een naam als ‘ruige’ band te verliezen hadden. Het psychedelisch getinte beatnummer was bedoeld als opsteker voor de reclamebranche , maar werd door de doelgroep slechts matig gewaardeerd.