Sandra de Haan
Douglas Coupland: broodjeaardeverhaal
Wederom een scherpe blik op de nabije toekomst
Douglas Coupland: broodjeaardeverhaal
Douglas Coupland, Genration A (William Heinemann, Eur 17,99)
Coupland vestigde zijn naam in ‘91 met Generation X, tales for an accelerated culture. Na een stuk of tien romans komt hij nu met een nieuw vlijmscherp portret van Generatie A. De grote ziener uit Vancouver neemt ons mee naar de nabije toekomst waarin vliegen en autorijden weer een luxe zijn, de voedingsindustrie voor extreme monocultuur heeft gezorgd en iedereen overal online is. Ook zijn de bijen uitgestorven, wat grote gevolgen heeft: fruit is schaars, veel planten zijn uitgestorven en honing is een even goede belegging als goud. Toch wordt lapzwans Zack door een bij gestoken terwijl hij met een combine aan het joyriden is in een maïsveld in Iowa. En met hem nog vier anderen: een callcentermedewerker uit Sri Lanka, een Canadese vrouw met het syndroom van Tourette, een Parijse gameverslaafde en een sportschoolhoudster in Nieuw Zeeland. Toeval?
De vijf uitverkorenen hebben in ieder geval één ding gemeen: ze waren op dat moment online en zichtbaar voor de rest van de wereld. Samantha was bijvoorbeeld net een earth sandwich aan het maken. Twee mensen op precies tegenover elkaar liggende plaatsen op de wereld fotograferen ieder tegelijkertijd een boterham die op de grond ligt.
GPS-kunst met je mobiel, te exposeren op internet. Big Brother is werkelijkheid geworden: iedereen is permanent traceerbaar door de autoriteiten. Die sporen de vijf gestokenen dan ook meteen op en brengen ze naar een ondergronds lab. Wat de wetenschappers vervolgens met ze uitspoken blijft lang onduidelijk, tot grote frustratie van de vijf. Internet heeft ze ondertussen in een oogwenk wereldberoemd gemaakt, wat leuker klinkt dan het is.

De tweede helft van het boek bestaat uit verhalen die de uitverkorenen elkaar vertellen als ze op een eiland zijn samengebracht voor een onduidelijk wetenschappelijk experiment. Dan gaat de vaart er helaas een beetje uit. De verhaal-in-verhaal constructie (een variatie op de Decamerone) gaat wel erg lang door. Maar geduld wordt beloond: dan wordt pas duidelijk dat Generation A niet over bijen, drugs of nieuwe technologie gaat, maar over de functie van het vertellen van verhalen in een digitaal beleefde cultuur. Om de informatiechaos te ordenen vertellen we elkaar verhalen. Alleen door onze levens als verhalen te zien, kunnen we de wereld en onszelf begrijpen.
Coupland’s apocalyptische toekomstvisie leest als science fiction, maar is wel voorstelbaar. Hij baseert zich op werkelijke trends, zoals olieschaarste, toenemende genetische manipulatie van gewassen, ongeremde digitale communicatie en de groeiende macht van een gewetenloze farmaceutische industrie. Juist die voorstelbaarheid maakt Generation A een onheilspellend boek. Het zet je veel meer aan het denken dan wanneer hij een veel absurdere toekomstige wereld had beschreven, of kwaadwillende aliens op aarde had laten landen. Dat zou niet eng zijn want het is immers fictie. Generation A is fictie maar toch ook niet helemaal.

Gelukkig is het ook een erg grappig boek: Coupland is geen Al Gore. Het zit vol hilarische voorvallen en gevatte dialogen. Callcentermedewerker Harj zette voor de grap een nep-website online waarop hij celebrity room tones aanbiedt. Te koop: twee uur stilte, opgenomen in kamers van Mick Jagger, Garth Brooks en andere sterren. Hoe absurd de passage ook is, het is niet eens zo vergezocht. Mensen laten zich online wel gekkere dingen aansmeren.
Ook de nieuwe drug Solon lijkt een extreme afgeleide van Prozac. Gebruikers verliezen hun besef van toekomst en belanden in een gelukzalig nu zonder angst voor armoede of eenzaamheid. Zen-meditatie in pilvorm. Niet toevallig ook hetzelfde gevoel dat je hebt bij het lezen van een goed boek (!) Solongebruikers zwalken als zombie-junkies door de wereld zonder behoefte aan contact met wie dan ook (so long!), behalve dan contact met hun Solon-dealer. Coupland houdt de wereld een spiegel voor: Is dit waar we naar toe gaan? Normale mensen zijn bang voor de toekomst en dat is maar goed ook.